Kinderfysiotherapie

Voorkeurshouding

Een voorkeurshouding komt regelmatig voor bij jonge zuigelingen, dit zorgt voor een asymmetrische ontwikkeling met mogelijk een vervorming van de schedel. Bij ouders kan dit leiden tot onzekerheid en ongerustheid. Er kan sprake zijn van een afplatting aan de achterzijde, zijkant of beide zijkanten van het hoofd.

Oorzaken

Over de ontstaanswijze van een voorkeurshouding bestaan verschillende theorieën, welke hieronder worden aangegeven:

• de ligging en positie van de zuigeling tijdens de zwangerschap kunnen een rol spelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan stuitligging.
• Kinderen die zijn geboren na een kunstverlossing of een langdurige bevalling hebben een verhoogde kans op een voorkeurshouding. Dit is het gevolg van de hoge kracht die op de schedel en nek ontstaat tijdens de bevalling.
• Ter preventie van wiegendood wordt geadviseerd de zuigeling op de rug te laten slapen. Als de zuigeling steeds op de rug ligt, zowel tijdens het slapen als tijdens de wakkere periodes, kan dit leiden tot een voorkeurshouding met daarbij een schedelvervorming.
• Ook kinderen die inactief zijn of zich motorisch traag ontwikkelen, hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van schedelvervorming.

Symptomen

Er is sprake van een voorkeurshouding wanneer de zuigeling in rugligging spontaan het hoofd óf naar de rechterzijde óf naar de linkerzijde geroteerd houdt gedurende een langere tijd, zonder actieve rotatiemogelijkheid van het hoofd. Het kan zich ook manifesteren in het onvoldoende spontaan draaien van het hoofd in rugligging, waarbij de zuigeling het hoofd bij voorkeur in de middenpositie houdt.

Behandeling

Het signaleren van de voorkeurshouding gebeurt vaak door ouders/ verzorgers of vanuit het consultatiebureau. In overleg kan een verwijzing voor kinderfysiotherapie worden gemaakt waardoor behandeling aan huis mogelijk is. De kinderfysiotherapeut zal samen met u het volgende doornemen:

• de mate van de voorkeurshouding en mogelijke schedelvervorming
• de omgeving van uw zuigeling
• hantering en positioneringsadviezen om de voorkeurshouding af te laten nemen
• het bevorderen van de actieve soepelheid van de nek
• de motorische ontwikkeling van uw zuigeling

Wanneer de kinderfysiotherapeut het nodig acht kan deze u adviseren om uw zuigeling door een kindermanueeltherapeut te laten onderzoeken en waar nodig te behandelen. Wanneer uw kind wordt gezien door beide therapeuten zal dit altijd in nauw overleg met elkaar gebeuren en worden de adviezen op elkaar afgestemd.

Verwijzing

Kinderen onder de 2 jaar worden vaak in de thuissituatie gezien door de kinderfysiotherapeut. Aangezien de thuissituatie een goed beeld schetst over het dagelijks leven van uw zuigeling. De zorgverzekeraar vergoed behandeling aan huis wanneer een arts een verwijzing kan afgeven voor kinderfysiotherapie.

Schrijfproblemen

Schrijven is een vaardigheid welke ons in staat stelt te communiceren. Het doet een beroep op de kennis vaardigheden en op complexe bewegingsvaardigheden. Vaak wordt de vraag gesteld of we nog wel moeten leren schrijven als er steeds meer gebruik wordt gemaakt van computers. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het schrijvend leren van letters leidt tot een betere letter- en woordherkenning bij het lezen en een betere spelling.

Oorzaken

Motorische schrijfproblemen komen bij 20% van de basisschoolleerlingen voor. De oorzaken kunnen zeer divers zijn. De kinderfysiotherapeut kan in het onderzoek in kaart brengen waarom er een schrijfprobleem ontstaat. Dit wordt dan in een profiel ingedeeld en vervolgens met u en uw kind besproken. Samen met uw kind wordt er gekeken of de schrijfproblemen het gevolg zijn van de motoriek.

Symptomen

Schrijfproblemen worden vaak gesignaleerd door de leerkracht, ouder en/of het kind. Het handschrift kan bijvoorbeeld niet leesbaar zijn. Maar daarnaast kan de schrijfsnelheid ook trager zijn dan dat van de andere kinderen uit de klas. Naast kwalitatieve (leesbaarheid) en kwantitatieve (schrijfsnelheid) problemen kunnen er ook pijnklachten in de handen ontstaan wat het schrijven bemoeilijkt.

Behandeling

Wanneer blijkt dat de schrijfproblemen het gevolg zijn van de motoriek kan samen met uw kinderfysiotherapeut een behandelplan worden opgesteld. Er wordt gekeken naar welke taken uw kind op school krijgt en waar extra geoefend mag worden. De kinderfysiotherapeut heeft vaak ook contact met de leerkracht.

Developmental Coordination Disorder (DCD)

Ontwikkelen is altijd een kwestie van vallen en opstaan, maar sommige kinderen vallen letterlijk meer dan hun leeftijdsgenootjes. Kinderen met DCD hebben vaak problemen met taken die motorische vaardigheid vereisen, zowel in de thuissituatie als op school. Deze kinderen bewegen onhandig, stuntelig, moeizaam en minder gecoördineerd. 5-6% Van de Nederlandse schoolgaande kinderen hebben DCD.

Kenmerken

De motorische problemen van kinderen met DCD kunnen erg verscheiden zijn. Sommige kinderen verwerven de eerste mijlpalen al vertraagd. Meestal komt het op de kleuter leeftijd tot uiting. Motorische problemen kunnen in zowel de grove als de fijne motoriek ontstaan. Het kan ook zijn dat de motorische ontwikkeling niet zo zeer vertraagt is maar vooral ook anders wordt uitgevoerd. Bijvoorbeeld een kind van 6 jaar met DCD springt even ver als kind van 4 jaar maar de manier waarop het kind met DCD springt zal anders zijn dan de bewegingsuitvoering van het 4 jarige kind.

Diagnose

Motorische problemen worden vaak vanuit uw kind of de omgeving van uw kind gesignaleerd. Zo kan een leerkracht dit benoemen, valt de ouder bepaalde dingen op of kan uw kind zeggen dat het bepaalde dingen niet kan of durft. De diagnose DCD wordt gesteld door een multidisciplinair team. Deze kijkt onder andere naar het volgende:

• verloopt de motorische ontwikkeling onder het niveau dat verwacht mag worden gezien de kalenderleeftijd
• worden deze vaardigheden in alle dagelijkse levensverrichtingen opgemerkt
• zijn de symptomen al begonnen in de vroege ontwikkelingsperiode
• worden de motorische problemen niet verklaard door een verstandelijke beperking of visusstoornis. En worden ze niet toegeschreven aan een neurologische aandoening

Vroege diagnosestelling is om verschillende redenen belangrijk. Wanneer vaardigheden eenmaal geautomatiseerd zijn is het moeilijker om deze bij te stellen. Zoals bijvoorbeeld het springen: wanneer het kind eenmaal op een niet efficiënte manier springt is het moeilijk om dit bij te stellen aangezien het kind hier al een “motor programma” voor heeft. Daarnaast hebben kinderen met DCD vaak een lager zelfbeeld en kunnen er sociaal-emotionele problemen ontstaan. Wanneer het kind en zijn/haar omgeving bewust worden gemaakt kunnen deze problemen voorkomen worden.

Behandeling

De kinderfysiotherapeut zal samen met uw kind een behandelplan opstellen om zo te werken aan doelen. Wanneer dit schoolse vaardigheden betreft zal dit in overleg gaan met de leerkracht. Het is van belang dat dit gepaard gaat met plezier zodat het kind succeservaringen op doet met bewegen. Binnen FysioBoxtel wordt er gewerkt in een grote zaal waarin er veel verschillende materialen kunnen worden gebruikt om zo de fijne en grove motoriek te bevorderen.

Scoliose bij kinderen

Een scoliose in de rug is een afwijking in de wervelkolom waarbij er asymmetrie is en er een S-vormige bocht ontstaat.

Oorzaken

Een functionele scoliose kan ontstaan door bijvoorbeeld een beenlengteverschil of wanneer iemand pijn heeft en er naar gaat bewegen. Dit is volledig corrigeerbaar. Een structurele scoliose ontstaat vaak zonder aanwijsbare oorzaak. Het kan ook het gevolg zijn van een neuromusculaire of collageenaandoening.

Symptomen

Sinds enkele jaren wordt er door de jeugdarts op scholen niet meer gescreend op afwijkingen aan de wervelkolom. Daarom wordt er gevraagd aan ouders en kinderen om goed op de vorm van de wervelkolom te letten. Vaak kan een scoliose worden herkent aan 1 hogere schouder, een schouderblad wat uitsteekt, hoogteverschil in het bekken of scheefstand van het hoofd. Het kan ook gepaard gaan met pijnklachten aan de wervelkolom.

Behandeling

Wanneer er sprake is van een ernstige scoliose kan er door middel van een röntgenfoto de Cobbse hoek worden berekend. Aan de hand van het aantal graden kan de arts advies geven voor verschillende behandelmethodes.

Conservatieve behandeling

Wanneer de Cobbse hoek groter is dan 25° adviseert de arts een brace voor de wervelkolom. De kinderfysiotherapeut kan samen met uw kind een behandelplan opstellen. Dit zal vaak bestaan uit oefeningen en adviezen over de houding om de kromming tegen te gaan in het dagelijks leven.

Chirurgische behandeling

Bij een sterk toenemende scoliose kan een orthopedische ingreep door de arts worden overwogen. Na de ingreep zal er moeten worden gerevalideerd met ondersteuning van een kinderfysiotherapeut.

Chronische vermoeidheidssyndroom (CVS)

Het CVS kan gesteld worden wanneer kinderen en jongeren klinisch geëvalueerde, maar onverklaarbare, aanhoudende of steeds terugkerende vermoeidheid hebben gedurende 3-6 maanden of langer. De vermoeidheid mag niet het gevolg zijn van voortdurende inspanning. Er moeten minstens 4 van de volgende symptomen aanwezig zijn:

• verslechtering van het geheugen of concentratievermogen
• keelpijn
• gevoelige en/of verdikte klieren in de hals en oksel
• spierpijnen
• gewrichtspijnen
• hoofdpijn
• niet- verfrissende slaap
• na inspanning een gevoel van uitputting hebben gedurende 24 uur of langer

Wanneer er sprake is van een andere aandoening of ziekte wordt de diagnose CVS niet gesteld of kan er een andere verklaring zijn voor de vermoeidheid.

Oorzaken

CVS kan erg vervelend zijn omdat het de schoolprestaties beïnvloed maar ook voor spanningen in het gezin kan zorgen. De directe oorzaak van CVS is nog onbekend. Het komt vaker voor bij meisjes dan bij jongens. Vaak kan het samenhangen met depressie, angst, onzekerheid en stress. Er zijn factoren welke de klachten in stand kunnen houden, dat zijn:

• afgenomen lichamelijke activiteit/ toegenomen inactiviteit
• slaapproblemen
• cognities en emoties
• angst/ depressie

Chronische pijn

We spreken van chronische pijn als pijn langer dan 3 maanden bestaat. Bij 25% van de kinderen en jongeren in Nederland is er sprake van chronische pijn. Pijn heeft vaak een negatieve invloed op schoolbezoek, sociale activiteiten, sportbeoefening en slapen. Vaak zie je dat het kind en de ouder(s) een historie hebben wat betreft bezoeken aan verschillende hulpverleners, waarbij allen zonder resultaat. Pijn geeft vaak ook stress en een dagelijkse worsteling hoe er mee om te gaan.

Diagnose functionele klachten (verzamelnaam voor CVS en chronische pijn)

Om de diagnose CVS of chronische pijn te krijgen moet allereerst uitgebreid medisch onderzoek worden ondergaan door een kinderarts of andere medisch specialist. Bij functionele klachten is er vaak geen medische oorzaak te vinden, maar wel degelijk een verklaring voor de klachten. Vaak denken de kinderen, jongeren en ouders dat de klachten “tussen de oren zit”. Dit is een negatieve benaming. Het is van belang om de klachten te erkennen en serieus te nemen. Er is sprake van een ontregeling van de lichaamsfuncties. Er kan bijvoorbeeld een disbalans zijn tussen draagkracht en draaglast/ belasting en belastbaarheid.

Behandeling

Vaak worden kinderen met functionele klachten door een multidisciplinair team gezien. Wanneer de zorg verder gaat vanuit de woonomgeving van het kind kun je terecht komen in de fysiotherapie praktijk. Het is goed om te achterhalen welke factoren de vermoeidheid of pijn in stand houden. Het kan zijn dat als gevolg van pijn of vermoeidheid de spierkracht, mobiliteit en het uithoudingsvermogen is afgenomen. Hier kan samen met de kinderfysiotherapeut aan gewerkt worden. Daarnaast is het belangrijk om een behandelplan samen op te stellen en gefaseerd te werken aan doelen. De betrokkenheid van de omgeving van het kind zijn in het behandelplan ook erg belangrijk.

Hypermobiliteit bij kinderen

Te soepele gewrichten kunnen in het gehele lichaam ontstaan. Soms kan dit gepaard gaan met pijnklachten en onvoldoende stabiliteit. Wanneer er te soepele gewrichten zijn in meer dan 4 gewrichten, met pijn welke langer dan 3 maanden bestaat én er geen sprake is van een aandoening, spreek je van het hypermobiliteitssyndroom (HMS).

Diagnose

Aan de hand van een test kan de kinderfysiotherapeut kijken of er sprake is van gegeneraliseerde hypermobiliteit (GHM).

Symptomen

Vaak ervaren kinderen met hypermobiliteit pijnklachten aan de gewrichten, voornamelijk in het kniegewricht. Meestal hebben kinderen met gegeneraliseerde hypermobiliteit een verminderde spierkracht. Kinderen met HMS of GHM kunnen ook een vertraagde motorische ontwikkeling hebben. Pijnklachten zorgen voor minder activiteit met als gevolg een verminderde fysieke fitheid.

Behandeling

De kinderfysiotherapeut brengt eerst in kaart welke gewrichten hypermobiel zijn. Hypermobiliteit is niet per definitie een reden om een kinderfysiotherapeutische behandeling te starten, maar wel wanneer er pijnklachten ontstaan of het een beperking in de activiteiten van het dagelijks leven geeft. Een kinderfysiotherapeut kijkt ook naar de stabiliteit en spierkracht van het lichaam. Er worden vaak adviezen gegeven hoe om te gaan met eventuele pijnklachten. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan de stabiliteit en spierkracht waar nodig en er wordt gekeken naar welke activiteiten moeite kosten.

Hoofdpijnklachten bij kinderen

Hoofdpijn kan zich op zeer verschillende manieren uiten. De meest voorkomende hoofdpijnklachten bij kinderen zijn migraine en spierspanningshoofdpijn. Kinderen hebben best vaak hoofdpijn. Jonge kinderen kunnen vaak moeilijk aangeven of ze pijn hebben maar als een kind ouder dan 6 jaar is, geeft de helft van alle kinderen aan dat ze minstens 2 keer per jaar hoofdpijn hebben. Hoofdpijn kan ook worden veroorzaakt door het gebruik van medicijnen zoals pijnstillers.

Oorzaak

Spierspanningshoofdpijn kan verschillende oorzaken hebben, denk hierbij aan bepaalde houdingen, onvoldoende stabiliteit van de romp (de mate waarin je in staat bent de romp recht te houden) of een bepaalde levensstijl (zoals bijvoorbeeld te weinig slaap, veel beeldscherm gebruik of onvoldoende beweging) welke de hoofdpijn kan veroorzaken of verergeren.

 

Naar de oorzaak van migraine wordt veel onderzoek gedaan. De laatste jaren is bekend geworden dat samenspel van een aantal factoren van invloed zijn: zoals een overprikkelde zenuw in de hersenen, overactiviteit van de hersencellen, het verwijden van de bloedvaten in de hersenen, verandering in de hoeveelheid van een boodschapperstofje (serotine) en het optreden van een ontsteking in de hersenen.

Symptomen

De symptomen van spierspanningshoofdpijn zijn vaak als volgt:

• pijn aan weerszijden van het hoofd
• zeurende en/of drukkende pijn
• pijn welke afhankelijk kan zijn van bepaalde houdingen of nagenoeg constant aanwezig is
• pijn wordt niet erger bij lichamelijke inspanning en alle activiteiten kunnen vaak nog wel uitgevoerd worden
• kan gepaard gaan met misselijkheid of duizeligheid

De symptomen van migraine zijn vaak als volgt:

• bonzende hoofdpijn
• misselijkheid en braken
• overgevoeligheid voor licht en geluid
• aura: iets zien, horen, ruiken of voelen wat er niet is; zoals bijvoorbeeld een trillend of wazig beeld of tintelingen in het lichaam
• een aanval aan voelen komen

Diagnose

Het kan zijn dat uw kind is verwezen door een arts waarbij deze stelt dat er sprake is van spierspanningshoofdpijn. Samen met de kinderfysiotherapeut wordt er gekeken naar welke factoren de hoofdpijn verergeren of verminderen. Aan de hand van de symptomen en het onderzoek kan de kinderfysiotherapeut een diagnose stellen. Wanneer er sprake is van spierspanningshoofdpijn kan de kinderfysiotherapeut iets voor uw kind betekenen. Er zal een behandelplan met u en uw kind worden opgesteld. Wanneer u via directe toegankelijkheid bij de kinderfysiotherapeut komt, zal er uitgebreid onderzoek worden gedaan om alle symptomen in kaart te brengen en een juiste diagnose te stellen.

De diagnose migraine wordt gegeven door een arts na uitgebreid lichamelijk onderzoek te hebben gedaan.

Behandeling

Spierspanningshoofdpijn

Wanneer uit het onderzoek is gebleken dat de kinderfysiotherapeut iets kan betekenen voor de klachten van uw kind, wordt er allereerst een pijndagboek bijgehouden. De behandeling zou kunnen bestaan uit het volgende:

• het verminderen van de spierspanning van de nekspieren door middel van massage of mobilisatie van de nekwervels. Welke gegeven kan worden door de kinderfysiotherapeut of de kindermanueeltherapeut
• houdingsoefeningen om verergering van de hoofdpijnklachten te verminderen of zelfs te voorkomen
• advies geven ten aanzien van de levensstijl van uw kind
• oefeningen welke thuis uitgevoerd kunnen worden om de spieren van de romp te versterken

Migraine

De algemene behandeling van migraine bestaat vaak uit 3 onderdelen: aanpassen van de levensstijl, medicijnen op het moment van aanval en medicijnen om aanvallen te voorkomen. Als het gaat om het aanpassen van de levensstijl van uw kind en voldoende beweging zonder verergering van de hoofdpijn, kan de kinderfysiotherapeut uw kind hierover juist informeren. Ook kunnen uitlokkende factoren van de aanvallen in kaart worden gebracht en hoe hiermee om te gaan.